HEFTEYÊ HEQÊ ÊNSAN Û DEMOKRASÎ

Bin sersîya îqtîdarê AKP di heftêyê heqê ênsanan

Tirkiye di bincikerdina heqan bê vindarnayin ramena. Tirkiye bincikerdinê heqê zey, ekonomî, kiltûrî, weşî û ciwyayî kewt 10-17ê Kanûn Hefteyê Heqê Ênsan û Demokrasî.

Dewleta tirk, qanûno ki "ênsan ebi heqanê xo beno ênsan" kena pûç. Dewlet û hikûmatê AKP pêvacoyê  îqtîdarê xo ê 11 serran di, ebi makyaja "demokrasîya vernî" paket û reformê ki kerd bî hadre, qe ê zî niyardî ca. Zerrey înan kerdî veng û bêmana veraday. Poxta ca ardênê çiyê AKP Tirkiye di girotinê heqan lingan bin roj bi roj benê vêşî. Mahkemey AKP het cay xo gênê û qandê coy zî sûcîyan rê ceza nêdanê û ebi nînana zî girotinê heqan ê ciwyayî, sîyasî, etnîkî, emelî, ekonomî û heqê welatbiyayin gênê bin lingan. Genc, xwendekar, cenî, karker, elewî, êzdî, kesê bînî û heme hetê ciwyayî, ê ki bindestî wexto ki vejênê kûçe û vejinê teber raştê hirêşê dewlet ê vernîya heqan yenê. Waştina en werdî hetê dewlata yena teror kerdin. Nê pêrna het Tirkiyê kewna miyanê hefteyê heqê ênsanan. Eno wexto ki girotinê bin lingan ê heqê ênsanan resayo en cor di zî, ebi kewtina heftêyê heqê ênsanan gerek heme cayan di herkes waştinanê xo ê serbestî û heqê xo ê demokrasî biyaro ziwan û qandê înan zî vengê xo bikero berz.

KÛÇE Û ZABIQÎ GAZÊ AKP BIN DI MENDÊ
Verxodana Parqa Gezî di polîsanê hikûmatê APK’î ebi heme quwetê xo bi kirşûn, cop, gaziya herîşê şêlîgî kerd. Çalakîyan di welatijê bi nameyê Ethem Sarisuluk, Mehmet Ayvataş, Abdullah Comert, Medenî Yildirim, Îrfan Tûna, Mehmet Sari, Ahmet Atakan bî kûrbanê şîdeta polîsan. Ebi seyan welatîjî bî dirbetin û bêterê ci tepêşiyay û çebiyay zerre. 1ê Gulan di, Newroz di, protestoyên TÎS di, çalakîyê pawitinê xozay di, roja mamosteyan di, çalakîyê Elewîyan di û heme çalakîyê Kurdistanijan di fina polîs ser karê xo di bi û ebi cop, panzer, kiştin û tepêştin zî dewrê di bi.
 
PENABER
Penaberê ki Afganîstan, Îran û Sûriyêjij amey bî Tirkîye raştê biyayinê zahmet ra ri bi ri mendî.
Tenya amore penaberê ki Sûrîyê re amey Tirkiye 600 hezar kesî ra raverdî û nînra 200 hezar ra veşî hewna kampan di manenê. 400yê ci zî heme Tirkîye di biyê vila û raştê babet babet zorî û zahmetîyan yenê.

GIROTINÊ VERNÎYA SERBESTÎYA EMELÎ
Pers, zahmet û bê hedîyê ki, ciwyayenê Elewî, Êzdî, Suryanî û Ermenîyan sero estê nê qedênê. AKP û serokwezîr Erdogan her firset di heqeretê Elewîyan keno û îna asîmîle keno. Cay îbadetê îna gêno. Kêbêrê îna sero xetê (îks) çêbênê û wexto ki wazenê protesto bikerê yenê kişten.

PERSA ZIWANÊ MAY
AKP wexto ki ame îktîdar heta na het ebi beyanê zey "ma OHAL hewada. Ma TRK Şeş akerd. Ma kurs akerd. Ma zanîngehan di kurs akerd" ziwanê kurdî red kerd. APK heqê misnayina û elmandina ziwanê may pey demokrasîya ravey berdinê red keno. Xo pawitin ebi kurdî bigêrê heta nameyê ebi kurdî, pêvînêyenê ebi tepêşteyan, nêweşxaneyan di ebî kurdîya qisey kerdin tim û tim raştê zorî yeno.

VER GIRITINÊ HEQÊ ÇAPEMENÎYA SERBEST
Mahkemey çapemenîya bi nameyê KCK’î a ki hewna ramena bêhikûk dewam kena. Rojnamevan di serri ra veşîyo ki zerre deyê û naya zî aseno kî fikrê serbestî Tirkîye di senî gêryayê lingan bin. AKP senî xo hetê çapemenî rixistin kena ê ki çapemenîya raşt kenê îna sero herfin sansûr virazena.

GIROTXANEY DI TEPÊŞTEYA SERO BÊHEQÎ
Girotxaney di êşkenceyê tecrît her ki şino beno vêşî û tepêşteyan sero bêheqî benî vêşî û waştena îna heme hewadeyenê. Hewna ewro zî bêterê tepêşteyê nêweş ver mengîyê.

ŞÎDETO KI SER CENÎ ESTO
2013 di cent seer şîdet bê vêşî. Nezdîyê 200 cent amey kiştin û ebi sedan zî raştê şîdet amey.

SÎNOR Û CAYÊ MAYIN KERDÎ BÊHEQÊ RAMENA
Gorey reporê Landmîne Monîtor o ki raporê mayîna ê miyandewletî hadre keno, ewna eşkere keno; Miyanê serrê 1957-1988 di 936 hezan û 663 mayin erd di ronyayê. Fina vajya ki, miyanê serrê 1989-1992 di 39 hezar û 569 mayîn herêm di ronyayê. Serra 2011 ra heta nahet Tirkîye di 981 hezar û 778 mayîn ronyayê. Nê mayînî sînor sero ronayê û benê peynîyê mergê welatijan.

EBI ZORÎ LEJKERÎ
Jû bêheqî zî ebi zorî kerdina lejkerî ya. Wextê îqtîdarê AKP di gorey beyanê Wezaratê Pawitin Tirkiye di serra 2002 ra heta nahet 1041 lejker (esker) întîxar kerdo.

BÊHEQÎ SER QEÇAN
Bîlançoy lejê dewlet ver Kurdan ê 30 serr, o ki Kurdistan bi sebebê peyniya bi seyan qeç  weşiya xo vinîkerê û no zî tabloyê heqê însanan fêno ver çima. Tenya merdin nê bêheqîya en girt aya ki keynêyê qeç kenê veyv.